Từ lâu, la bàn đã trở thành một thiết bị định hướng dễ dàng nhất và cần thiết dành cho những cuộc thám hiểm, chuyến du lịch trong cuộc sống. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người chưa biết gì về la bàn cũng như cách chế tạo la bàn một cách đơn giản nhất để sử dụng. Trong bài viết này sẽ giúp bạn biết được cách tự làm la bàn nhé!
La bàn là gì?
La bàn là một thiết bị định hướng cần thiết cho con người để xác định vị trí trong những cuộc thám hiểm, chuyến đi chơi như các hoạt động vào rừng, đi biển, tới vùng sa mạc,… Thậm chí la bàn còn dùng để xác định hướng của tàu vũ trụ, tên lửa hành trình, hướng bay máy bay,…
La bàn hoạt động dựa trên tính từ trường của Trái Đất. Thiết bị định hướng xác định được các hướng Đông, Bắc, Tây, Nam ở trên Trái Đất. Ngoài ra, khi bay vào không gian vũ trụ, các phi hành gia dùng những la bàn không từ tính để xác định hướng vì khi la bàn không từ tính sẽ chỉ riêng một hướng, ví dụ như hướng của Mặt Trời.
Cấu tạo của la bàn
Có 3 loại la bàn: la bàn từ (la bàn), la bàn con vụ, và la bàn GPS.
- La bàn từ (magnetic compass): dùng kim nam châm để định hướng từ trường Trái Đất và được đặt trong một vỏ hoặc hộp đựng ngoài. Vỏ hay hộp đựng đều được phân chia ly giác, kim của la bàn có từ tính và được gắn cố định ở giữa trung tâm, xoay theo hướng cố định BẮC NAM. Kim la bàn được sơn màu đỏ để xác định hướng Bắc và màu xanh để xác định hướng Nam. Và cùng với các phụ kiện khác.
- La bàn con vụ (Gyro Compass): thường được sử dụng cho các tàu ngầm, tàu vũ trụ, tên lửa hay các tàu bay quân sự. Đây là la bàn không dùng từ trường mà duy trì định hướng bằng con quay hồi chuyển (Gyroscope) theo hiệu ứng con vụ. Nó giữ định hướng trục con quay kể từ khi bắt đầu quay và chưa chịu lực nào đó tác động vào. Nhược điểm là luôn phải cấp điện năng để con vụ duy trì sự quay. Nếu ngừng quay thì định hướng bị phá bỏ không khôi phục được.
- La bàn số GPS: hoạt động dựa trên hệ thống định vị toàn cầu như GPS, Bắc Đẩu và GLONASS. Ngày này chúng được gắn phổ biến trong các điện thoại di động, hay các dạng cầm tay tiện lợi. La bàn GPS có thể xác định được hướng cũng như tốc độ di chuyển một cách rất chính xác. Nó chỉ hoạt động khi chúng ta di chuyển và nhận ít nhất từ 3 sóng trở lên từ hệ thống định vị toàn cầu.
Những cách chế tạo la bàn đơn giản nhất
La bàn là một thiết bị định hướng cần thiết cho các cuộc hành trình. Chẳng may khi đang di chuyển bạn đánh mất hay quên mang la bàn thì chỉ còn cách bạn chế tạo la bàn riêng cho mình. Một chiếc la bàn tự chế sẽ giúp ích cho bạn trong hành trình. Dưới đây là một số cách tự làm la bàn bạn có thể tham khảo:
La bàn tự chế từ kim khâu và các vật liệu có sẵn
Chế tạo la bàn từ kim khâu và các vật liệu như lá, nam châm, kìm kéo, một thâu (bát) nước. Các bước làm như sau:
- Đầu tiên bạn cần chà xát kim khâu bằng kim loại vào nam châm để tạo ra từ trường từ 5-12 lần tùy vào độ nhiễm từ của mỗi kim loại.
- Tiếp theo, bạn đặt kim đã nhiễm từ lên chiếc lá để xác định hướng Đông, Bắc, Tây, Nam. Nếu như không có lá bạn có thể dùng nút bần.
- Sau đó, bạn đặt lá có chiếc kim ở trên vào trong bát nước. Lúc này kim sẽ quay xung quanh, và bạn chỉ cần chờ cho đến khi kim dừng để xác định hướng Bắc Nam.
Đây là cách chế tạo la bàn bằng những vật liệu thân thuộc nên bạn cần phải chuẩn bị phòng ngừa trên đường gặp chuyện để có thể dùng tới.
Tự làm la bàn từ một chiếc thìa (muỗng)
Tự làm la bàn từ một chiếc thìa hay muỗng bằng kim loại được áp dụng từ thời xa xưa khi chưa có la bàn phổ biến như ngày nay. Để chiếc thìa của bạn có từ trường thì bạn cần dùng nam châm chà xát thìa để bị nhiễm từ. Sau dùng đặt thìa lên một đế đồng không có từ trường. Phần muỗng là trục và cần thìa sẽ đóng vai trò như cây kim chỉ hướng. Khi đã cân bằng, cần thìa hướng tới phía nào thì đó là hướng Nam.
Vì là la bàn tự chế từ thời xa xưa nên bạn cũng có thể tham khảo nếu trong trường hợp bạn có những vật liệu được kể như trên.
Dùng phương pháp đóng cọc để thay thế la bàn
Khi đi thám hiểm vô tình không có la bàn bạn có thể làm một la bàn tự chế bằng phương pháp đóng cọc để tìm bóng. Cách này có thể xác định hướng thay thế cho la bàn một cách dễ dàng.
- Đầu tiên, bạn cần tìm một cành cây dài khoảng 60cm có đường kính khoảng 2cm là thích hợp và cắm cành cây xuống mặt đất.
- Tiếp theo bạn tìm một viên đá để đánh dấu vị trí đầu. Mặt trời thường di chuyển từ Đông sang Tây nên cái bóng sẽ di chuyển theo và điểm viên đá ban đầu chính là điểm cực Tây.
- Và bạn chờ một khoảng thời gian để bóng di chuyển mình xác định các điểm cực Đông.
- Dựa theo hai hướng Đông và Tây đã xác định được thì chúng ta sẽ dễ dàng tìm ra hướng Nam và Bắc. Bằng cách đứng sao cho chân phải nằm bên hướng Đông, chân trái hướng Tây, hướng trước mặt sẽ là hướng Bắc, và sau lưng là hướng Nam.
Đây có thể là một la bàn tự chế từ phương pháp thay thế. Tuy nhiên độ chính xác của cách tự làm la bàn này tương đối cao bạn có áp dụng trong một số trường hợp.
Kết
Thông tin trên đã cung cấp cho các bạn về la bàn là một thiết bị định hướng và những cách chế tạo la bàn một cách đơn giản dễ dàng nhất. Hy vọng những kiến thức này sẽ giúp bạn có thể tạo cho mình một chiếc la bàn tự chế và tự làm la bàn theo ý riêng.
Nguồn tham khảo:
